ΕΥΒΟΙΑ: Καμία υποχρέωση καταβολής εισφοράς σε χρήμα

*Του τοπογράφου - μηχανικού Λεωνίδα Ιωαννίδη

Σύμφωνα με τον Ν.1337/83 (νόμος Τρίτση), οι ιδιοκτήτες οικοπέδων τα οποία εντάσσονται σε σχέδιο πόλης, μετά την τακτοποίησή τους από την Πράξη Εφαρμογής (ΠΕ) του νέου σχεδίου, εκτός της εισφοράς σε γη, βαρύνονται από εισφορά σε χρήμα, συχνά δε και από μετατροπή εισφοράς γης σε χρήμα*.

Οι εισφορές αυτές, που εισπράττονται από τον οικείο δήμο, διατίθενται υποχρεωτικά για τις ανάγκες υλοποίησης του σχεδίου πόλεως και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς. (Ο Δήμος Χαλκιδαίων και οι υπόλοιποι δήμοι της Εύβοιας το γνωρίζουν άραγε; Ποιος τους έχει ελέγξει έως σήμερα;)

Τα παραπάνω, βεβαίως, ισχύουν για το σχέδιο πόλεως της Χαλκίδας (Συνοικίες Α΄, Ε΄, Ζ΄, Η΄), Ν. Αρτάκης, Ψαχνών, Αλιβερίου, Κύμης, Ιστιαίας κλπ. Μάλιστα, στις περιοχές αυτές, κανείς δεν μπορεί να μεταβιβάσει το οικόπεδό του, ούτε να εκδώσει οικοδομική άδεια, αν προηγουμένως δεν έχει καταβάλει το σύνολο των εισφορών σε χρήμα, που προβλέπονται από την ΠΕ.

Σήμερα, αποδεικνύεται πέραν πάσης αμφισβήτησης ότι, εφόσον έχει περάσει πενταετία από την ολοκλήρωση της ΠΕ (πράγμα που ισχύει σε όλες τις παραπάνω περιοχές), αν κάποιος ιδιοκτήτης δεν έχει πληρώσει τις εισφορές σε χρήμα που του αναλογούν, έχει πλέον απαλλαγεί από την υποχρέωσή του αυτή. Αλλά και όποιος έχει ήδη πληρώσει μετά τη λήξη της πενταετίας, μπορεί να απαιτήσει να του επιστραφούν τα χρήματα που έχει δώσει.

Τα παραπάνω σημαίνουν ότι, οι αντίστοιχοι Δήμοι, επειδή δεν φρόντισαν εγκαίρως να εισπράξουν τις εισφορές σε χρήμα από όλους, έχουν χάσει έναν τεράστιο οικονομικό πόρο, ο οποίος έπρεπε να έχει ήδη διατεθεί για τις ανάγκες των περιοχών των νέων σχεδίων.

Οι παραπάνω ισχυρισμοί μου απορρέουν από τα παρακάτω.

1) Γνωμοδότηση Ν.Σ.Κ. και αποδοχή της από το Υπ. Εσ.

Σχετικά με την υποχρέωση καταβολής της εισφοράς σε χρήμα τέθηκε ζήτημα τήρησης της νομιμότητας από τους ΟΤΑ. Έτσι το Υπουργείο Εσωτερικών με την εγκύκλιο 17729/23.02.2024, δέχεται ότι η τακτική των Δήμων, επικαλούμενοι  γνωμοδοτήσεις  νομικών τους συμβούλων, να βεβαιώνουν οφειλές από εισφορά σε χρήμα μετά την παρέλευση πενταετίας από την έγκριση της πράξης εφαρμογής είναι παράνομη. 

Για να εκδώσει αυτή την εγκύκλιο το Υπ. Εσ. Υπέβαλε προηγουμένως ερώτημα προς το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, το οποίο με την 170/2020 γνωμοδότησή του, που έγινε δεκτή από τον Υπουργό, αποφάνθηκε ότι: «…το δικαίωμα των Ο.Τ.Α. προς βεβαίωση εισφοράς σε χρήμα κατά των υπόχρεων ιδιοκτητών υπόκειται στην πενταετή αποσβεστική προθεσμία που προβλέπεται στην παράγραφο 1 του άρθρου 2 του α.ν. 344/1968, η οποία άρχεται από το τέλος του έτους, κατά το οποίο κυρώθηκε η πράξη εφαρμογής […] Περαιτέρω, οι αξιώσεις των Ο.Τ.Α. προς είσπραξη της εισφοράς σε χρήμα παραγράφονται μετά την παρέλευση πενταετίας (5) από την οριστική βεβαίωση αυτών.»

Το ερώτημα είναι τι γίνεται με όσους κατόπιν απαίτησης των Δήμων αναγκάστηκαν να πληρώσουν, παρόλο που η 5ετία είχε ήδη παρέλθει. Και εδώ, το Υπ. Εσ., με την προαναφερόμενη εγκύκλιο προς τους Δήμους, απαντά: «Τέλος, σε ότι αφορά τυχόν αιτήσεις δημοτών για επιστροφή ως αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών λόγω εισφοράς σε χρήμα, που αφορούν περιπτώσεις οφειλών που βεβαιώθηκαν ταμειακά πέραν των πέντε ετών, άρα μη νόμιμα, οι δήμοι στο πλαίσιο της τήρησης της αρχής του κράτους δικαίου και της χρηστής διοίκησης, οφείλουν να τις χειρίζονται στηριζόμενοι στις ισχύουσες διατάξεις, όπως αυτές έχουν διευκρινιστεί με τη Γνωμοδότηση του ΝΣΚ και σε καμία περίπτωση δεν νομιμοποιούνται σε δικές τους ερμηνείες που αλλοιώνουν επί της ουσίας το πραγματικό τους περιεχόμενο.»

2) Αποφάσεις δικαστηρίων

Σύμφωνα με την 1254/2024 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών (3ο Τμήμα Τριμελές) η οποία αφορούσε τον Δήμο Αιγάλεω: «η επιβολή εισφοράς σε χρήμα θεωρείται φορολογικό βάρος για τον εκάστοτε δημότη […] το δικαίωμα του Δήμου για την επιβολή της εν λόγω εισφοράς υπόκειται στην πενταετή αποσβεστική προθεσμία που προβλέπεται στην διάταξη του άρθ. 2 παρ. 1 του α.ν. 344/1968, η οποία αρχίζει από το έτος στο οποίο ανάγεται η κύρωση της πράξης εφαρμογής.»

Με την 20/2024 απόφασή του, το Διοικητικό Πρωτοδικείο Χαλκίδας, με ανάλογο όπως παραπάνω σκεπτικό, ακύρωσε την εισφορά πολίτη (συγκεκριμένα το ποσόν που του αναλογούσε σε μετατροπή εισφοράς γης σε χρήμα), η οποία αντιστοιχούσε σε οικόπεδό του στη Συνοικία Ζ’  Χαλκίδας.

3) Λοιπά στοιχεία

Δημότης της Χαλκίδας, το 2025, επικαλούμενος τις παραπάνω αποφάσεις, ζήτησε από την Οικονομική Υπηρεσία του Δήμου να του χορηγηθεί βεβαίωση για οικόπεδο στη Συνοικία Η΄, ότι δεν οφείλει εισφορά σε χρήμα λόγω παρέλευσης της 5ετίας, με σκοπό τη μεταβίβασή του. Ο Δήμος αρνήθηκε, οπότε ο δημότης αναγκάστηκε να ζητήσει και έλαβε κατηγορηματική γνωμάτευση από τον Συνήγορο του Πολίτη αλλά και από το αρμόδιο Υπουργείο, ότι μετά την παρέλευση της 5ετίας όντως οι εισφορές έχουν παραγραφεί. Ο Δήμος, εντέλει, του χορήγησε τη βεβαίωση.

Αντιστοίχως, άλλος πολίτης, το 2024, είχε ζητήσει και έλαβε ίδια βεβαίωση για οικόπεδό του στα Ψαχνά, χωρίς όμως να αντιμετωπίσει εκεί κανένα πρόβλημα.

Σε κάθε περίπτωση θεωρώ πως όποιος πολίτης αντιμετωπίζει πρόβλημα με τον Δήμο του αναφορικά με την καταβολή των εισφορών σε χρήμα ή και με την επιστροφή τους λόγω παραγραφής, πρέπει να απευθύνεται σε δικηγόρο για τον χειρισμό της υπόθεσής του.